Mindfulness komt oorspronkelijk uit het boeddhisme en is een tamelijk nieuwe behandelmethode in Nederland. Zo’n 30 jaar geleden werd de oorspronkelijke cursus door Jon Kabat-Zinn in de gezondheidszorg geïntroduceerd onder de naam Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR). Hieruit is de Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT) ontwikkeld, een behandeling die veelal als extra element aan de cognitieve therapie wordt toegevoegd.
Mindfulness en stemmingsstoornissen
Mindfulness is vooral geschikt voor mensen die teveel in beslag genomen worden door hun verleden of toekomst en daarbij vergeten in het ‘hier en nu’ te leven. Iemand met depressieve klachten piekert veel en is vaak ver weg met zijn gedachten waarbij de negatieve overdenkingen voor waar worden aangenomen, wat de depressie in stand houdt. Gedachten en gevoelens zijn echter slechts voorbijgaande gebeurtenissen in je geest, die je kunt loslaten door je aandacht op het moment te richten. De methode is succesvol gebleken bij het voorkomen van een terugval bij mensen die meerdere depressieve episodes hebben doorgemaakt.
Mindfulness richt zich net als de ‘traditionele’ cognitieve therapie op de invloed die het denken op de stemming heeft. Het is een methode om zonder te oordelen, bewuste aandacht te schenken aan het ‘hier en nu’. Cognitieve therapie heeft tot doel negatieve gedachten om te zetten in een evenwichtigere gedachtegang. MBCT laat alle gedachten toe, ook de negatieve, maar hierbij wordt geleerd de aandacht anders, op het huidige moment, te richten zodat negatieve gedachten niet de overhand kunnen krijgen. Er wordt ruimte gegeven aan de emotionele ervaring van dat moment, zonder de bijbehorende emoties als een weerspiegeling van de situatie te zien. De emotie en de situatie worden dus duidelijk van elkaar onderscheiden. Belangrijk bij MBCT is het ontwikkelen van een vriendelijke houding naar jezelf en het leren accepteren van de positieve/negatieve ervaring van het moment waardoor meer rust en ruimte ontstaat. Je verzetten tegen negatieve ervaringen laat de spanning erover alleen maar toenemen waardoor je in een neerwaartse spiraal kunt belanden.
Een ander onderscheid met de cognitieve therapie is dat er niet alleen aandacht is voor de gedachten maar er ook op de ademhaling, het lichaam en de emoties gelet wordt. Men leert adequaat en positief op situaties te reageren vanuit innerlijke rust in plaats van op een ‘ingesleten’ negatieve en wantrouwige manier.
De toevoeging van meditatie en oplossingsgerichte technieken zijn kenmerkend voor deze manier van behandelen. Kernbegrippen die bij MBCT aan de orde komen zijn: niet oordelen, geduld, acceptatie, niet streven naar resultaat, mild zijn, loslaten en humor. Mindfulness bestaat meestal uit acht tot twaalf behandelsessies.
De 8-weekse Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT) training is ontwikkeld om mensen te helpen anders om te gaan met de gedachten, gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen die een depressieve terugval bevorderen. Zowel uit onderzoek als uit onze klinische ervaring blijkt dat mensen moeilijke situaties pas vroegtijdig herkennen en kunnen aanpakken wanneer zij hebben geleerd anders om te gaan met hun gedachten en gevoelens. De oude instelling om problemen te benoemen en te repareren wordt vervangen door een nieuwe, waarin je alles laat zoals het is om des te beter te kunnen zien hoe je er het best op kunt reageren.
Op de website van de VMBN, onze beroepsvereniging voor gecertificeerde mindfulnesstrainers vind je onder anderen cat. 1 MBCT trainers die (meestal) vergoed worden door je zorgverzekeraar. Afhankelijk van je klachten kies je voor een trainer die daarnaast ook therapeut of psycholoog is.